Drieluik Jenaplan onderwijs | Deel 2: De uitgangspunten

Drieluik: Jenaplan onderwijs

Dit is het tweede deel van een drieluik over Jenaplan onderwijs.

In het eerste deel kun je teruglezen hoe de grondlegging van dit vernieuwde onderwijs in elkaar zit.

In dit blog schrijf ik over de vier uitgangspunten:

Gesprek

Om de verwondering van kinderen in ere te houden, staat het voeren van gesprekken hoog in het vaandel in het Jenaplan.

De stamgroep onder de coachende leiding van de stamgroepleider heeft veel in te brengen en te zeggen over de dagelijkse invulling van de werkzaamheden in de groep.

Onder de noemer ‘Vraag het de kinderen’ is de stamgroepleider continue in gesprek met de stamgroep over de invulling van leervragen en activiteiten binnen het aangeboden thema.

De kinderen leren al van jongs af aan te vergaderen als stamgroep. Zij stappen in de rol van voorzitter, notulist en tijdbewaker. Elke week komt de groep bij elkaar om punten te bespreken die door kinderen zijn ingediend en punten die wekelijks op de agenda terug komen.

Het gesprek is ook een uitgangspunt als communicatie tussen ouders, kind en stamgroepleider.

De kinderen zijn aanwezig bij de portfolio gesprekken en bereiden deze zelf en/of in samenwerking met hun ouders voor.

Met elkaar in gesprek blijven en tot een gezamenlijk besluit te komen, is dus een belangrijk uitgangspunt in het Jenaplanonderwijs.

Spel

Als je aan spel denkt, dan kun je denken aan gezelschapsspelletjes, leerspelletjes of spelenderwijs leren.

Laat nu al deze drie vormen van spel in het Jenaplan zijn verweven. Natuurlijk wel met leerdoelen en verbonden aan een thema.

Vooral in de onderbouw (groep 0-1-2) leren de kinderen het meest door het uitoefenen van spel.

De thema’s worden uitgewerkt met hoeken waarin de kinderen hun eigen leervragen spelenderwijs ontdekken en hun antwoord mee vergaren.

In de midden- en bovenbouw wordt spel ook wel ingezet als toneelspel of ook het uitoefenen van activiteiten die een beroep doen op spel of sport.

Een thema rondom ‘bewegen’ of de themahoeken zo indelen dat kinderen worden uitgedaagd door het uitspelen van hun leervraag en antwoord draagt bij aan spelenderwijs leren door spel.

Werk

Zoals in deel 1 van dit drieluik over stamgroepwerk wordt geschreven, is het werk voor en door de stamgroep een uitgangspunt.

De kinderen bepalen immers zelf voor een groot deel zelf waar hun leervragen/leerbehoeften ligt binnen het aangeboden thema.

Het werk dat zij hiervoor maken kan bestaan uit:

·       Een vragenmuur bestaande uit alle leervragen

·       Een kennismuur voor mogelijke antwoorden oplossingen

·       Stamgroepwerk op eigen niveau (rekenen, spelling, lezen, W.O.)

·       Bijhouden van eigen vorderingen door middel van een rapportfolio

De invulling van het werk komt ook echter wel van de stamgroepleider.

Deze ontwikkelt en verzorgt cursussen om vaardigheden aan te leren en de kinderen gaan daar vervolgens mee aan het werk.

Dit kan voor de basisvakken ook gewoon een rijtje met sommen zijn of voor spelling een tien woorden dictee bij elkaar afgenomen en nagekeken.

De kinderen blijven de eigenaar van het werk, blijven in verwondering en werken naar eigen tempo aan kennis en vaardigheden.

Het mooie aan dit werk is dat het op drie jaargroepen wordt aangeboden en kan worden gemaakt door de kinderen.

Ze leren bij zichzelf ten rade te gaan waar hun leerbehoefte bij ligt, plannen dit zelf in en maken het stamgroepwerk dat voor hun van toepassing is.

Precies zoals Petersen dit voor ogen heeft gehad.

Viering

Tijd voor een feestje!

Naast al dat harde werken, worden grote, maar ook heel kleine successen gevierd in het Jenaplan.

Als school komen alle stamgroepen aan het begin van de week of nieuw thema bij elkaar in een gemeenschappelijke ruimte om de week te openen. Ook hierbij is er bij iedere viering een andere stamgroep verantwoordelijk voor de invulling en organisatie.

De stamgroepen vertellen/presenteren aan elkaar waar ze mee bezig gaan en ook worden nieuwe kinderen of verjaardagen goed gevierd.

Aan het eind van de week of thema wordt de afsluiting gevierd. Thema’s worden afgerond en aan elkaar gepresenteerd (door spel, gesprek, presentaties, toneel) en het is een samenzijn waarbij saamhorigheid hoog in het vaandel staat.

Naast de grote vieringen met de hele school, staat de stamgroep ook stil bij kleine vieringen in de groep.

Dit kan een succes zijn van een mooie taalopdracht voor een kind geschreven, of een overwinning tijdens de gymles.

De verwondering en vertrouwen dat iets is gelukt, wordt op welke manier dan ook gevierd en bij stilgestaan. Dit wordt zeer gewaardeerd door kinderen.

In het derde en laatste deel van de Drieluik Jenaplan, schrijf ik over nog meer elementen binnen het Jenaplanonderwijs. Daar lees je meer over de keuzecursus en het portfolio.