Formatief toetsen
Het onderwijssysteem in Nederland is ingericht met toetsen. Hiermee wordt de ontwikkeling van de leerling of student vastgelegd of deze de kennis en vaardigheden over een lange of korte periode beheerst.
In dit blog gaan we in op formatief toetsen. Wat is het? Waarom kun je het toepassen? En wat levert het jou en de leerlingen/studenten op?
Voor ik verder inga op het formatief toetsen, wil ik het verschil uitleggen tussen summatief en formatief toetsen,
Bij summatief toetsen wordt er prestatiegericht getoetst. Het is een meting of de opgedane kennis of vaardigheden worden beheerst en is vaak voor een eindbeoordeling of eindcijfer.
De leerling of student kan voor summatieve toetsen leren en de leerkracht of docent heeft de beslissing met een goed/fout beoordeling of de toets succesvol of onvoldoende wordt gemaakt.
Maar wat gebeurt er als je ervoor kiest om formatief te toetsen?
Bij formatief toetsen, geef je de leerling of student de gelegenheid om de toets vooraf te maken of lesstof dat aan bod komt vooraf of gedurende de lesperiode te bespreken of te laten zien.
Formatief toetsen is ook mogelijk door middel van observaties, dialoog en open vragen stellen.
Dit zijn verschillende methoden die je veel inzicht geven in de ontwikkeling van je leerlingen of studenten.
In de praktijk paste ik formatief toetsen toe op het vak rekenen.
Om alle leerlingen erbij te betrekken, koos ik ervoor om ze allemaal de bloktoets te laten bekijken nog voor we met het nieuwe blok begonnen. Zonder uitleg van de opgaven, moesten zij met een plus, min of plus/min aangeven of zij ‘dachten’ dat ze de opgaven begrepen en zouden kunnen maken.
Ik inventariseerde met handen opsteken waar leerlingen zichzelf plaatsten in de instructiegroepen en hield daarnaast mijn eigen rekenplan erbij om deze gegevens in weg te zetten.
De rekengroep die tot de plusgroep behoorde, maakte de bloktoets vooraf. Ik keek deze onderdelen (summatief) na en kreeg zo inzicht welke leerling nog wel instructie nodig had en welke leerling door kon met verdieping of verrijking.
Ik hield met deze leerlingen altijd een feedback gesprek. Zij konden hun antwoorden op de toets toelichten en ik kon feedback terug geven bij opgaven die voldoende of nog onvoldoende waren gemaakt. Een win win voor beide partijen.
Formatief toetsen geeft dus zowel jezelf als de leerling/student het inzicht wat deze al wel zou kunnen en wat nog niet. Het motiveert de leerling of student vooraf te kunnen laten zien wat het al beheerst en wakkert intrinsieke motivatie aan om het nog niet beheerste lesstof wel te leren.
Feedback geven en krijgen speelt hierbij nog wel een belangrijke rol.
Anders blijft het summatief toetsen en wordt het uiteindelijk de beoordeling van de leerkracht of docent die beslist of de lesstof wel of niet wordt beheerst.
Leerlingen en studenten kunnen dit prima zelf aangeven als hier sturende feedback tegenover staat en je als leerkracht/docent ervoor open staat je instructieprogramma hierop aan te passen.
Als je ervoor kiest om formatief toetsen in te zetten in je lesprogramma kun je veel kanten op.
Zo heb je methodegebonden toetsen die houvast geven en uitkomen op wat er daadwerkelijk summatief getoetst moet worden aan het eind van een blok of cyclus.
En het bespaart je een hoop voorbereidingstijd om zelf een toets te maken.
Toch zijn kleine overhoringen, spelletjes, zelfbedachte vragen/toetsen of opdrachten ook formatief in te zetten om na te gaan of je leerlingen en studenten de leerstof beheersen.
Blijf altijd met ze in gesprek en voorzie ze daarbij van de juiste feedback en een compliment!
Deze blog is een samenwerking met Toponderwijs.nl
Comments